Snus

Heb ik alweer bijna een jaar een blog over mijn belevenissen in Zweden, heb ik nog nooit iets over snus geschreven! Dat moet rechtgezet worden. Snus is namelijk een vreselijk Zweeds en bovendien actueel fenomeen.

Snus is tabak in poedervorm. De gedroogde tabak wordt behandeld met zout, soda en aroma's en gepasteuriseerd. Het wordt zowel los als in voorverpakte 'theezakjes' verkocht. Je consumeert het door een pluk of een zakje tussen je bovenlip en je tandvlees te leggen. De nicotine wordt snel via het tandvlees opgenomen en de snus geeft een lekkere smaak in de mond door de toegevoegde aroma's. Anders dan bij pruimtabak hoef je er niet van te spugen. Het wordt traditioneel gebruikt in Zweden en Noorwegen en de Zweedstalige delen van Finland. Het is recent echter ook in Noord-Amerika ingevoerd.

De Europese Unie voerde in 1992 een verbod op de verkoop van snus in, omdat het kankerverwekkend zou zijn. Later gaf de WHO toe dat dat op basis van het huidige onderzoek niet vast staat. Bij haar toetreding tot de EU dwong Zweden een uitzonderingspositie af, snus mag daar dus nog steeds verkocht worden.

Zweden zou het EU verbod op snus graag opgeheven zien. Nu steeds meer landen het roken van sigaretten verbieden in cafés en restaurants zou snus natuurlijk een prachtig alternatief zijn. Een mooie groeimarkt voor de Zweedse producenten. Waarschijnlijk wordt het verbod in 2010 opnieuw besproken. Je hoort als EU-voorzitter eigenlijk niet binnenlandse belangen op de agenda te zetten, maar als we het er toch over gaan hebben, dan wil de Zweedse regering natuurlijk wel een lans breken voor opheffing van het verbod.

Hoe slecht voor de gezondheid is snus? Is het een goed idee om het toe te laten, zodat minder mensen sigaretten gaan roken? Daar is de wetenschap nog niet over uit. Je krijgt er uiteraard geen longkanker van, maar er zit wel nicotine in en dat kan zorgen voor hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en alvleesklierkanker. Het is bovendien zeer verslavend. Snus is verder slecht voor je tandvlees en daarmee voor je tanden. Helemaal geen nicotine gebruiken is dus zeker beter, maar snus lijkt minder slecht voor je gezondheid dan sigaretten.

Het lijkt mij eigenlijk dat de EU geen poot heeft om op te staan om snus niet toe te laten. Het is minder slecht voor de gezondheid dan sigaretten (en die zijn toch ook toegestaan) en je kan het zelfs zien als 'harm reduction' ten opzichte van sigaretten. Laat rokers overstappen op snus, dat werkt minstens zo goed voor hun verslaving, maar is minder schadelijk voor de gezondheid en vast lekkerder dan nicotine kauwgom. Als niet-roker hoef ik bovendien niet mee te roken.

Blijft over dat het gewoon raar is en dat ik nog altijd verbaast opkijk als ik een leeftijdsgenoot zo'n zakje onder z'n lip zie duwen...

Rekeningrijden

Vandaag in DN: na 4 jaar heeft de tolzone rond Stockholm gezorgd voor een stabiele verkeersafname van 18%. In 2005 werd de trängselskatt ingevoerd. Van iedereen die de stad in of uit rijdt van of naar de buitenwijken of de snelweg wordt het nummerbord gescand. Op basis van het tijdstip kost elke passage tussen de 10 en 20 kronen (tussen 1 en 2 euro dus). 20 kronen in de spits, 10 kronen in daluren. Aan het eind van de maand krijgt elke automobilist een acceptgiro thuis.

Toen ik er voor het eerst van hoorde vond ik dat bedrag zo laag. Dat levert toch nooit reactie op? Wat is nou 2 euro? Maar het werkt dus. De eerste drie maanden was er een grote verkeersafname. Meer dan 20% minder auto's. Na drie maanden nam het weer iets toe, maar sindsdien ligt het percentage stabiel op 18% minder autoritten. Daarmee is het voor Stockholm een zeer goedkope manier geweest om de doorstroming en luchtkwaliteit te verbeteren en het aantal files te laten afnemen.

Waar wachten we in Nederland eigenlijk nog op?

Kräftskiva

Ik dacht dat ik ze allemaal gemist had, maar gelukkig waren er Zweden die, geheel tegen traditie, een Rivierkreeftfeest organiseerden in september en mij uitnodigden. Eigenlijk net als Midzomer, maar dan met kreeft in plaats van haring. Liedjes zingen, eten en snaps drinken. Ik mag deze Zweedse tradities wel.


Zoals gezegd draaien al die Zweedse feestjes helaas wel om het verorberen van dode dieren. Gelukkig is het traditionele bijgerecht voor rivierkreeft Västerbottenpaj; een quiche met Västerbottenkaas. Dat is een harde, gerijpte kaas. Vrij vet met kleine gaatjes. Erg lekker. Het heeft misschien nog het meest van Pecorino of Parmezaanse kaas, maar kan waarschijnlijk ook goed vervangen worden door oude Nederlandse kaas.

Västerbottentaart met cantharellen

Ingrediënten:
Deeg:
3 dl bloem
1,5 dl geraspte kaas
100 g boter
1 ei
2 el water

Vulling:
1 bosje bieslook
200 g verse cantharellen
2 eieren
2 dl melk
2 dl fijn geraspte Västerbottenkaas
1 tl zout
gemalen peper

Meng de bloem, boter, kaas en ei in een kom. Voeg zoveel water toe als nodig om er een soepel deeg van te maken. Laat het een half uurtje rusten in de koelkast. Druk het daarna in een ingevette quichevorm met een diameter van ca. 23 cm. Bak de bodem blind (met bakpapier en ongekookte bonen of rijst erin) ca. 15 minuten op 200 graden.

Bak de paddenstoelen een paar minuten in een beetje boter tot ze zachter worden. Verdeel ze over de taartbodem. Klop in een kom eieren, melk, kaas, gehakte bieslook en zout en peper. Giet dit over de paddenstoelen en bak nog ca. 15 minuten of tot gestold en goudbruin.

Primeur

Ik zag vanochtend in de metro mijn eerste man met mondkapje!

Verder kan ik melden dat de Zweden als een gek met "handsprit" in de weer zijn. Je weet wel, van dat antibacteriële handen-schoon-zonder-water-en-zeep alcohol-spul. Gaat hier als zoete broodjes over de toonbank. Op veel plekken uitverkocht. De Deense apotheken in de grensregio rapporteren een verveelvoudiging van het aantal Zweedse klanten en ze komen allemaal handsprit kopen.

Kerkverkiezingen

Foto: Jim Elfström/IKON

Als democraat houd ik van verkiezingen. De posters in de straten met teksten als "Laat je stem horen" en "Verkiezingen 2009" trokken dan ook meteen mijn aandacht. De gemeenteraadsverkiezingen en Riksdagverkiezingen zijn hier echter pas volgend voorjaar. Dus ik was een beetje in de war.

Wat blijkt? Ze hebben hier Kerkverkiezingen elke vier jaar. Om alle vertegenwoordigende lichamen in de kerk te kiezen. Compleet met politieke partijen (er is dus uiteraard ook een groep "Miljöpartister i Svenska Kyrkan"). En iedereen wordt dus wekenlang opgeroepen zijn stem uit te brengen. Als dat niet democratisch is... Een soort waterschapsverkiezingen eigenlijk, maar dan religieus. Lijkt me heel lastig om je te onderscheiden als politieke partij binnen een kerk, maar misschien zie ik dat helemaal verkeerd.

Beetje achtergrond informatie: sinds 2000 (!) is de evangelisch-lutheraanse Svenska Kyrkan (Zweedse kerk) niet meer de officiële staatskerk. De kerk heeft ruim 6,8 miljoen leden. Op een bevolking van 9 miljoen een heel behoorlijke score. Het neemt echter af, want sinds 1996 word je niet meer automatisch lid als je ouders lid zijn, maar moet je echt gedoopt worden.

Op de website van de Svenska Kyrkan vond ik trouwens deze hilarische aanbeveling: "Nu kan je bidden via internet. En andermans gebeden volgen". Ik zal er als atheist wel weer helemaal niets van begrepen hebben, maar ik dacht dat bidden een gesprek met God was. En het lijkt me sterk dat je internet nodig hebt om God te bereiken... Die is toch alwetend, alziend, alhorend?

Bezoek

Bezoek uit Nederland is gaaf. Dat is wel mooi als je emigreert. Al je vrienden vinden het een prachtig excuus om een reis te maken en komen je opzoeken. En dan heb je ze een paar dagen helemaal voor jezelf. Pure luxe.

Bovendien willen ze dan natuurlijk wat van de stad zien, en zo kom ik zelf ook nog eens ergens. Vandaag in het Natuur Historisch Museum bijvoorbeeld. Sleutelwoorden: groot, opgezette dieren, opstellingen uit de jaren '80. Dat klinkt niet heel positief, maar het was heus leuk.

Ik maak me alleen een beetje zorgen over als die vrienden straks allemaal langs geweest zijn... Komen ze dan wel allemaal nog een keer?

Foto: Naturhistoriska Riksmuseet, Staffan Waerndt.

Illegaal

Zweden wereldnieuws! De Zweedse overheid betaalde mee aan een feministische pornofilm. Maar waar ik eigenlijk over wilde vertellen is de sympathieke Eritrese illegaal die de Lotto won. Daar word je namelijk gewoon blij van (zie ook het filmpje, hoewel ik niet weet hoe goed dat overkomt als je geen Zweeds verstaat).

Tesfaldet Tesloy is al zes jaar in Zweden maar in 2006 werd zijn asielaanvraag afgewezen. Eritrea neemt echter geen afgewezen asielzoekers terug, dus Tesfaldet kan op dit moment niet uitgezet worden. Hij leeft daarom illegaal in Zweden.

Gisteren won hij echter de Lotto: 10.000 kronen per maand de komende 10 jaar. Dat maakt zijn leven een stuk makkelijker. Hij heeft immers geen werkvergunning en dan is 1000 euro per maand heel mooi meegenomen. En, geluk bij een ongeluk, belasting betalen hoeft ook niet als je illegaal bent. De 28-jarige gyminstructeur wil met het geld zijn opleiding tot fysiotherapeut financieren. Maar ja, werken mag hij officieel natuurlijk nog steeds niet.

Je gunt die vriendelijke jongen dat geld zó, dat maakt het een mooi verhaal, maar aan de andere kant maakt het ook verdrietig. Zoveel gemarginaliseerde mensen... Geef dit soort onuitwijsbare afgewezen asielzoekers toch in elk geval tijdelijk een verblijfsvergunning. Nu wordt hun hele bestaan gewoon ontkend. En dat doe je niet met mensen.