zaterdag 31 oktober 2009

Heiligen

Vandaag is het Alla Helgons Dagen, Allerheiligen. In het Lutherse Zweden worden heel katholiek duizenden kaarsjes ontstoken op alle begraafplaatsen. Niet om alle heiligen te eren, maar om overleden familieleden te herdenken.

Om vijf uur vanmiddag (pikdonker op deze breedtegraad) was ik de nieuwsgierige toerist spelen op het plaatselijke kerkhof en inderdaad: heel veel kaarsjes en heel veel mensen. Helaas was de batterij van mijn fototoestel leeg, maar jullie kunnen het je wel indenken: heel mooi en mysterieus met zoveel lichtjes in het donker tussen de herfstbladen en de grafstenen. Ik snap waarom deze feestdag in Zweden zo populair geworden is de afgelopen jaren.

Want het grappige is dat het pas sinds 1953 een feestdag is in Zweden en het wordt schijnbaar elk jaar groter. Het is ook precies wat je nodig hebt in de herfst, als het echt weer donker begint te worden en koud en grijs; een feest met lichtjes en een mooie gelegenheid om stil te staan bij wie er zoal is heengegaan.

Het is vandaag trouwens ook het Angelsaksische Halloween, wat natuurlijk gebaseerd is op dezelfde feestdag (all hallows eve; alle heiligen) en ook dat feest wordt steeds populairder in Zweden.

De Zweden zijn misschien nog wel meer vatbaar voor alles wat uit Amerika komt dan wij in Nederland. Allerlei feestdagen en gebruiken worden met groot enthousiasme overgenomen. En de plaatselijke middenstand probeert er uiteraard een slaatje uit te slaan. Dus kon je je vandaag bij de McDonalds in het winkelcentrum tot spook laten schminken en verkocht de bakker gebakjes in de vorm van een pompoen.

Ik weet het niet, ik ben gek op tradities en culturele gebruiken, maar van die overgenomen tradities doen het niet voor mij. In Zweden hoor je je met Pasen als heks te verkleden en om wat kleingeld te vragen in ruil voor een Paaswens, niet met Halloween.

donderdag 29 oktober 2009

Ane

Gister was ik bij een concert van de Noorse singer-songwriter Ane Brun. Ze woont in Stockholm alwaar ze een eigen label runt en wondermooie en rustgevende folkpopmuziek schrijft.

De laatste tijd komt ze hier regelmatig in het nieuws omdat ze aandacht vraagt voor het klimaatprobleem. Vorig weekend organiseerde ze nog een benefietfestival in Stockholm onder de titel "No more lullabies" om klimaatverandering op de kaart te zetten in het kader van de aanstaande top in Kopenhagen. In Svenska Dagbladet vertelde ze dat ze afgelopen zomer (!) een wake-up call kreeg toen ze milieuforum bezocht. Ze besefte toen pas hoe erg het eigenlijk is gesteld met het klimaat. Ik zeg, beter laat dan nooit en mooi dat ze zich nu inzet. Ze vliegt minder en wil haar volgende plaat alleen nog digitaal uitbrengen.

En gelukkig maakt ze dus als gezegd hele mooie liedjes. Prachtige stem.


maandag 26 oktober 2009

Finland

In het kader van mijn recente bezoek aan de Finse hoofdstad, nu een stukje over de bijzondere relatie tussen Zweden en Finland.

Dit jaar is het pas 200 jaar geleden dat Zweden Finland verloor aan de Russen (dat was gelijk de laatste serieuze oorlog die Zweden voerde). Het duurde nog tot 1918, na de Russische Revolutie, voor Finland een zelfstandige republiek werd. De twee landen staan dit jaar daarom stil bij hun gezamenlijke geschiedenis en culturele erfgoed. Bijvoorbeeld met allerlei kunsttentoonstellingen en media-aandacht.

Tot 1809 behoorde Finland zo'n 600 jaar tot het Zweedse koninkrijk. Er is dus nogal wat gezamenlijke geschiedenis en logischerwijs hebben de landen vandaag de dag ook nog veel met elkaar te maken. Nog steeds is er bijvoorbeeld een grote zweedstalige minderheid te vinden in Finland en een grote Finse minderheid in Zweden. Mensen met een Finse achtergrond vormen zelfs verreweg de grootste minderheid in Zweden en andersom.

De Finnen gaan daar zeer verantwoordelijk mee om. Zweeds en Fins zijn beide gelijkwaardige officiële talen in het land. Zowel Zweedstalige als Finstalige (als Samisch sprekende) kinderen hebben recht op onderwijs in hun moedertaal en leren daarnaast ook een aantal jaar de andere taal. In Zweden is Fins nog steeds een wat ondergeschoven kindje, ook al is het Fins sinds 2000 één van de officiële minderheidstalen. Begin twintigste eeuw werd zelfs een heuse campagne op touw gezet door de Zweedse overheid om Finse immigranten het Fins af te leren en hun te dwingen alleen nog Zweeds te spreken.

Het contrast is groot. Terwijl in Helsinki alle straatnaambordjes tweetalig zijn, weten de meeste Zweden nauwelijks dat er honderduizenden Zweedstalige Finnen bestaan.

Het bewustzijn over de gezamenlijke geschiedenis en banden lijkt in Finland in het algemeen veel groter dan in Zweden. De gezamenlijke geschiedenis van de twee landen is dan ook het verhaal van een zeer ongelijke relatie. Het begon als een klassiek kolonisatieverhaal waarbij de Finnen door de Zweedse overheerser behandeld werden als een minderwaardig volk. Zweedstaligen hebben in Finland altijd tot de bovenklasse behoort, terwijl de Finstaligen in Zweden juist tot de onderklasse hoorden. Zij kwamen door de eeuwen heen vooral naar Zweden om het laagbetaalde werk op te knappen. Terwijl wij in Nederland onze gastarbeiders in Marokko en Turkije zochten, haalden de Zweden ze van veel dichterbij, uit Finland.

Lees meer (in het Zweeds) bij de Zweedse Milieupartij die dit jaar hogere prioriteit vroeg voor de relatie met Finland.

zondag 25 oktober 2009

Druk

Je kent dat wel: stage, studie, bijbaantje, volleybal, sollicitatiebrieven en dan komen ook nog je ouders én je schoonouders op bezoek. Ontzettend gezellig, maar druk. Ik had dus even een blogpauze genomen, maar ik beloof beterschap. Ik ga gauw weer vertellen over wat ik mee maak en wat die gekke Zweden nu weer doen.

Hoe is het hier? Stockholm is ontzettend herfstig de laatste weken. Zowel in de goede als in de slechte zin van het woord. Mooie gekleurde blaadjes in de bomen en op de grond. Veel en vaak regen en grauwigheid.

Dat compenseren de Zweden de komende tijd door veel feest- en hoogtijdagen te plannen. Over veel van die dagen schreef ik vorig jaar al, maar ik heb er een paar over het hoofd gezien, en die kan ik mooi dit jaar coveren.

Tot slot wil ik nog een mooie foto met jullie delen van de heerlijke en prachtige chocoladetaart die mijn lief voor me bakte op mijn verjaardag. Een heerlijk luchtig en vooral overweldigend chocoladig geheel. En de voet waar hij op staat kreeg ik erbij.

woensdag 14 oktober 2009

Jarig


Ok, het is niet heel zichtbaar, maar ik moest dit even delen: het sneeuwt op mijn verjaardag! Dat heb ik echt nog nooit meegemaakt. De foto maakte ik vijf minuten geleden vanaf ons balkon. Inmiddels is het ook alweer opgehouden en het gaat natuurlijk niet blijven liggen, maar toch: sneeuw op mijn verjaardag!

Ik weet niet of ik dat nou heel gaaf vind of dat ik verdrietig ben omdat de herfst ook alweer afgelopen is... Net zoals ik niet zo goed weet of ik het nou leuk vind om jarig te zijn of dat ik verdrietig word van het getal 27. Tot nu toe had ik wel elk jaar vaag het idee dat ik ouder werd, maar dat getal 27 boort wel echt alle illusies die ik nog had dat ik jong was keihard de bevroren Zweedse grond in...

maandag 5 oktober 2009

Helsinki


Door de ligging aan de Oostzee ligt Stockholm verrassend dichtbij steden die vanuit Nederland als héél ver weg voelen; Sint Petersburg, Tallinn, Riga en Helsinki bijvoorbeeld. Door drukke concurrentie van allerlei veermaatschappijen is het bovendien niet duur om de boot te nemen naar de overkant. Dit weekend besloten het vriendje en ik Helsinki met een bezoek te vereren.

De stad heeft zich sinds de val van de muur ontwikkeld van een beetje een grauwe, bijna Oostblokstad, tot een kleine (slechts een half miljoen inwoners) maar hippe metropool met design als haar voornaamste handelsmerk. Denk grote namen als Marimekko, Iittala en Arabia maar ook bijvoorbeeld het jongere hippe kledingmerk Ivana Helsinki.



We zagen: heel veel Mummintrollet, twee mooie musea, één gave kerk, een beetje een vergane botanische tuin, een mooie Art Nouveauwijk maar ook trieste Oostblokflats en overal onleesbare bordjes in een hun hele gekke taaltje.

De absolute aanraders:
Temppeliaukion Kirkko: misschien wel de mooiste kerk die ik ooit bezocht. Werd in de jaren '60 uitgeblazen in een grote rots met een dak van glas en 24 km koperdraad. Zie foto.

Het Natuur-Historisch museum: ik word niet moe van verhalen over het ontstaan van en de veelvuldigheid van het leven geïllustreerd met opgezette dieren en mooie plaatjes. Zeker niet als het zo goed gedaan is als in dit recent gerenoveerde museum van de Universiteit.

Interessant feitje: zo'n kraantje bij de WC om je achterwerk mee schoon te spuiten is heel gebruikelijk in Helsinki.