Arbeid

Tot mijn grote vreugde heb ik nog steeds werk! Mijn derde (!) contract alweer, sleepte ik afgelopen week in de wacht. Artsen Zonder Grenzen Zweden wil graag dat ik in elk geval tot en met augustus volgend jaar blijf. De reden voor het abnormaal hoge aantal van drie contracten in 1,5 jaar is zeer Zweeds.

Ik ben namelijk aangenomen op een vikariat. Een zeer gebruikelijke contractvorm waarbij ik een vaste werknemer vervang. Mijn collega Hannes ging een jaar geleden studeren en vroeg daarom tjänstledighed (onbetaald verlof) aan. Werknemers met een vast contract hebben volgens de Zweedse wet recht op onbetaald verlof mits ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. De gebruikelijkste vormen van tjänstledighet zijn ouderschapsverlof en studieverlof. Dat betekent voor Hannes dat hij maximaal vier jaar mag studeren (of de studie nu relevant is voor het werk of niet) en tijdens die vier jaar op elk gewenst moment zijn oude baan weer op mag eisen.

Na negen maanden verlof kwam Hannes terug (de studie was toch niet wat hij er van gedacht had). Ik mocht toen op een tijdelijk contract blijven (wegens grote achterstanden op de afdeling). Vanaf januari verdwijnt Hannes echter weer (hij heeft een nieuwe studie gevonden) en krijg ik dus weer een nieuw vikariat voor acht maanden.

Deze contractvorm gaf voor mij de Nederlandse insiders/outsiders problematiek geheel nieuwe betekenis. Werknemers met een vast contract hebben in Zweden zoveel rechten, kunnen praktisch niet ontslagen worden. Alle anderen hebben niets. Ik kan er op elk moment uitgegooid worden. Een van de gevolgen is grote inflexibiliteit op de arbeidsmarkt. De werkeloosheid onder jongeren en migranten is torenhoog en ik schat zo in dat de jongeren en migranten die wel werken een groot deel van de tijdelijke contracten invullen.

Het klinkt heel sociaal, veel zekerheid en rechten voor werknemers. Maar het is zekerheid voor de haves, die betaald wordt met onzekerheid voor de have-nots. Aan de andere kant zijn de Zweden nog wel behoorlijk fatsoenlijk met het uitdelen van vaste contracten. Is het in Nederland in sommige branches zowat onmogelijk om nog een vast contract te krijgen, in Zweden is een vaste aanstelling nog steeds de norm. Als je een gewone, niet vikariat positie krijgt en men is na een aantal maanden tevreden over je, dan is het normaal dat je een vast contract krijgt.