Kunst

Enkele maanden geleden ontstond er in Stockholm nogal wat opschudding omdat een studente van de Kunstacademie een psychose in scene zette op een brug midden in de stad. Ze liet zich voor haar kunstwerk afvoeren naar een psychiatrisch ziekenhuis en behandelen en onthulde pas de volgende ochtend dat ze de psychose alleen gespeeld had. Het ziekenhuis en het publiek waren heftig verontwaardigd; hoe durfde de studente zo misbruik te maken van het systeem en mensen te bedriegen? Het kwam zelfs tot een intern onderzoek op de Kunstacademie en de studente werd aangeklaagd. Wekenlang was er discussie in de media over Kunst en of er niet meer toezicht moest komen op wat studenten eigenlijk zoal uitspoken op de Kunstacademie.

Dit weekend kwam de studente, Anna Odell, met tekst en uitleg in een grote Zweedse krant. Nu het kunstwerk af is en deze week tentoon gesteld zal worden, wil ze erover praten. Het blijkt dat ze niet zomaar wat deed, maar dat ze een gebeurtenis van 13 jaar eerder naspeelde. Toen had ze daadwerkelijk een psychose op een brug in Stockholm en dreigde ze zichzelf van de brug te werpen. Omstanders belden de politie en ze werd afgevoerd naar een psychiatrisch ziekenhuis. Ondanks dat ze naar eigen zeggen niet aggresief was werd ze vastgebonden met riemen en werden haar onder dwang kalmerende middelen toegediend. Toen ze daar later over vertelde wilde niemand haar geloven en een gesprek erover aangaan met het ziekenhuis bleek onmogelijk.

Nu wil ze de discussie over zorg aan psychiatrische patiënten aangaan via dit kunstwerk. Het bleek 13 jaar later namelijk precies zo te gaan. Ze was niet aggressief, maar stribbelde wel tegen en spuugde op de grond en werd net als eerder vastgebonden en verdoofd. Ze beschrijft de totale machteloosheid van patiënten in de psychiatrische zorg. Hoe tegen je zin vastgebonden worden en verdovende middelen toegedient krijgen als je je niet precies zo gedraagt als de artsen willen, voelt. Hoe een psychisch zieke niet geloofd wordt als hij klaagt over de zorg die hij gekregen heeft.

Goede kunst roept emotie en discussie op. En dat heeft dit werk duidelijk gedaan. Kunst kan een rol spelen in of aanleiding geven tot maatschappelijke discussies. En ik hoop dat er naar aanleiding van dit werk inderdaad gediscussieerd gaat worden over psychiatrische zorg en niet meer over de kwaliteit van de Stockholmse Kunstacademie. Want de punten die Odell aansnijdt zijn toch in elk geval een discussie waard.