Milieuhoofdstad

Enkele weken geleden hadden Amerika en China de klimaattop in Kopenhagen al gezamenlijk dood verklaart, maar het lijkt nu allemaal toch nog redelijk positief te gaan eindigen. Europa beloofde vrijdag 7,2 miljard klimaatsteun aan de ontwikkelingslanden en er lijken ook klimaatdoelen gesteld te gaan worden. De race is echter nog niet gelopen, er kan deze week nog veel gebeuren.
Ondertussen deed het mij eraan denken dat Stockholm in 2010 de eerste Europese Green Capital is. De Europese Commissie riep deze titel in het leven om uitwisseling van ideeën tussen Europese steden te stimuleren. 80% van de Europeanen woont in steden, dus als die iets aan hun CO2 uitstoot kunnen doen en hun luchtkwaliteit kunnen verbeteren dan tikt dat aan.

Stockholm wordt de eerste Europese milieuhoofdstad vanwege haar lange traditie van milieuprogramma's en -plannen, bovendien is het milieubeleid verplicht geïntegreerd in alle andere beleidsterreinen. Verder heeft de stad de CO2 uitstoot per inwoner met 25% weten te verminderen sinds 1990 en heeft ze als doel in 2050 volledig onafhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen.

Ik moet ook zeggen dat Stockholm voor de inwoner overkomt als een groene en schone stad. Deels heeft dat er natuurlijk mee te maken dat ze hier de ruimte hebben en hun 800.000 inwoners over een groot oppervlak verspreid hebben, maar ook als je daar rekening mee houdt doet de stad veel. Het openbaar vervoer is grotendeels CO2 neutraal. Er zijn tolpoorten ingevoerd waardoor het auto verkeer van en naar het centrum sterk is afgenomen. De meeste huizen worden verwarmd met stadsverwarming die vaak ook nog gestookt wordt met afval.

Vooral wat betreft fietsen kan Stockholm wat mij betreft nog een grote slag slaan. Vooral het centrum is erg fietsonvriendelijk ingericht met weinig vrijliggende fietspaden en een gebrek aan fietsroutes met goede doorstroming. Als dat toch eens echt goed geregeld zou worden...

Donker

Uit de krant van vandaag:

Oftewel, de zon kwam vandaag op om 27 minuten over acht en zal weer onder gaan om 9 minuten voor drie vanmiddag. En het wordt nog erger. 21 december is pas de kortste dag.

Wel fijn dat ze ook Luleå en Kiruna afdrukken; het kan nog erger...

Baan

Een jaar plus een maand heeft mijn inburgeringstraject geduurd en ik durf wel te stellen dat ik met vlag en wimpel ben geslaagd! Gister was namelijk de eerste werkdag van mijn nieuwe baan!

Ik mag een jaar lang werken op de afdeling Donorservices van Artsen zonder Grenzen. Het beviel me daar goed, dus toen deze positie vrij kwam moest ik solliciteren. Tot mijn grote verbazing kreeg ik de baan ook nog. Het is een administratieve functie waarbij ik verantwoordlijk ben voor de registratie en het contact met de duizenden particuliere Zweden die maandelijks geld overmaken en zij die bellen of mailen over een incidentele gift. In de praktijk mag ik vooral veel worstelen met een veel te ingewikkelde database, de telefoon opnemen en email beantwoorden en de tientallen vrijwilligers die op de afdeling werken aansturen.

Na twee dagen rondkijken ben ik eigenlijk alleen maar positiever geworden! Al twee dagen (of eigenlijk al een paar weken, sinds bekend is dat ik de functie krijg) vraagt iedereen op het kantoor aan me "hoe het voelt". Ik vond dat in het begin een beetje een rare vraag, maar het is kennelijk heel Zweeds, want ik krijg hem dus van alle kanten. En ik kan gelukkig steeds antwoorden: het voelt goed!

Huis(je)

Pff, een week hard werken, maar dan heb je ook wat. Vorige week mailde onze huisbazin dat ze per 15 december geen toestemming meer heeft van de vereniging van eigenaren om haar huis onder te verhuren. Een lichte paniek maakte zich van ons meester. Balen ook, want dat betekent weer verhuizen, voor de derde keer in anderhalf jaar. En verhuizen is niet mijn hobby.

Dus aan het zoeken geslagen; alle vrienden en bekenden gevraagd en huizensites afgespeurd. Het leidde verrassend snel tot resultaat. Dit weekend konden we bij een paar huizen kijken en we vielen voor een echt Zweeds avontuur; een lief klein huisje op een eilandje even buiten Stockholm. Elke dag een uur reizen de stad in, maar dan woon je wel middenin het groen met uitzicht op de Oostzee.

Het is een ex-vakantiewoning, opnieuw geisoleerd om ook in de winter interessant te zijn voor bewoning. Geen riolering (maar een septische tank), geen waterleiding (maar een eigen bron) en oliekachels (ik hoop dat dat minder goor is dan het klinkt). Maar met een grote tuin, onwaarschijnlijk mooi uitzicht en oorverdovende stilte.

O ja, en er staat een mini-huisje in de tuin voor gasten.

Morgen schrijf ik meer. Dan kan ik namelijk vertellen over de eerste werkdag van mijn nieuwe baan.

Xenofobie

Ik was zo blij dat ik het eindeloze, gepolariseerde debat in Nederland rond migratie achter me gelaten had. Ik werd er moe van en bovendien boos en verdrietig. Heerlijk om in het sociale Zweden te kunnen leven, waar niet elke politieke discussie over integratie gaat en je ook nog eens wat anders leest in de krant. Afgelopen week bleek echter dat het ook in Zweden wel degelijk sluimert onder de oppervlakte.

Het kleine plaatse Vellinge, buiten Malmö, was uitgebreid in het nieuws omdat ze weigerden alleenstaande minderjarige asielzoekers op te nemen. Het blijkt dat de Zweedse IND (Migrationsverket) al maanden bezig is om afspraken te maken met Zweedse gemeenten over de opvang van AMA's. Tot nu toe was het echter pas gelukt afspraken te maken met 98 van de 290 Zweedse gemeenten en honderden gevluchte kinderen wachten momenteel op een opvangplek.

Vorige week opende Malmö een opvanghuis in Vellinge, zonder dat de gemeente Vellinge daar in gekend was. Lars-Ingvar Ljungman, de plaatselijke leider van de Moderaterna (Zwedens grote centrum-rechtse partij die ook de huidige minister-president Reinfeldt levert), sprak er schande van. Geen vluchtelingen in zijn gemeente! Het hele land viel vervolgens over Vellinge heen. De Riksdag had er schoon genoeg van en bereidde een wet voor om gemeenten te dwingen AMA's op te nemen. De Moderaterna in Skåne riepen Ljungman op het matje.

Voor mij bracht de hele episode aan het licht hoe xenofoob met name Skåne is. Het blijkt namelijk al jaren zo te gaan. "Tegen" vluchtelingen zijn, is heel normaal en geaccepteerd. Jaren geleden bijvoorbeeld stelde een christen-democratische politicus in Vellinge voor twee á drie AMA's op te vangen. Hij en zijn gezin werden vervolgens wekenlang bedreigd en waren uiteindelijke gedwongen te verhuizen. De Zweedse extreem-rechtse partij, Sverige Demokraterna (SD), heeft zijn basis en grootste steun in Skåne.

De situatie wordt ondertussen steeds onrustiger. Vanochtend vroeg is er brand gesticht in de tuin van het opvanghuis. Vanmiddag organiseerde SD een demonstratie in Vellinge en was er een grote antiracistische tegen-demonstratie. Want gelukkig zijn er behalve reaguurders ook veel fatsoenlijke Zweden die zich uitlaten over de AMA's en de overgrote meerderheid spreekt er voorlopig schande van dat Vellinge ze weigert.

Maar ook Zweden begint haar onschuld te verliezen en vraagt zich steeds meer af; staat ons net zo'n escalatie te wachten als Denemarken en Nederland? Hoe zal extreem-rechts het doen bij de volgende verkiezingen?

EU-president

Hoe zeer ik het Nederland ook gun om op elegante wijze van onze JP de MP af te komen, mag ik toch niet hopen dat hij daadwerkelijk de nieuwe post EU-president op zich gaat nemen. Hij past wel in het profiel "makkelijk te manipuleren centrum-rechtse politicus uit een middelgroot land", waar de grote landen waarschijnlijk voor gaan. Maar ik sukkel toch nog liever even met hem door in Nederland dan dat ik kies voor een slecht geleid Europa...

Bovendien ben ik het helemaal eens met Neelie Kroes die gister pleitte voor een vrouwelijke president.

Nog een paar dagen, dan moet het lijstje klaar zijn. Zweden werkt er, als EU-voorzitter, achter de schermen hard aan. En daar ligt wat mij betreft gelijk een probleem. Had het nou echt allemaal niet wat openlijker gekund?

Bijna niemand heeft zich "officieel" kandidaat gesteld. Alles gebeurt bilateraal in achterkamers en de Europese burger heeft eigenlijk geen idee wie er waarom straks Europees president wordt. Waarom geen openbare hoorzitting in het Europees Parlement georganiseerd? Dit benadrukt weer precies dat wat zo ondemocratisch en ondoorzichtig is aan Europa. Dat wat de Europese burgers zo moedeloos en pessimistisch maakt als het om de EU gaat.

ID-kaart

Nieuw hoogtepunt in mijn inburgeringstraject: vandaag mocht ik mijn Zweedse identiteitskaart afhalen bij de Belastingdienst. Zweden is het enige land dat ik ken dat identiteitskaarten uitdeelt aan mensen met een andere nationaliteit, maar het is nodig. Ze vragen je hier namelijk de godganse tijd je te identificeren en zijn vaak niet tevreden met je Nederlandse paspoort.

Bovendien weiger ik met mijn paspoort op zak te lopen, dus ik probeerde het altijd met mijn rijbewijs maar dat moesten de meeste Zweden al helemaal niet. Zo'n gek roze vodje. Dus als ik weer eens een pakje af wilde halen bij het postkantoor, of medicijnen bij de apotheek, of wijn wilde kopen bij Systembolaget, of een auto wilde huren, of ergens met creditkaart wilde betalen, moest ik altijd zorgen dat ik mijn paspoort bij me had en dan soms nog praten als Brugman om het gewenste item ook echt mee te krijgen.

Maar no more, want ik hoor er nu eindelijk echt bij!

Na de privatisering van de postkantoren was er een beetje een gekke maas ontstaan in de wet. Er was een ware catch-22 ontstaan waarbij een een ID-kaart moest hebben om er een aan te kunnen vragen. Vroeger kon je namelijk een ID-kaart aanvragen bij het Postkantoor. Later kon het ook bij banken die het erbij gingen doen als service aan hun klanten. Toen de postkantoren geprivatiseerd werden, vonden die echter dat ze het niet meer hoefden te doen. Behoorde niet tot hun core business en iedereen haalde immers toch zijn ID-kaart bij de bank.

Banken echter, vonden dat hun personeel niet de kennis en training had om buitenlandse paspoorten op echtheid te controleren. Zij wilden dus alleen ID-kaarten verstrekken aan klanten die al een Zweeds identiteitsbewijs hebben en je kon alleen klant worden met een ID-kaart. Vorig jaar begon het de regering ook op te vallen dat dit alle immigranten voor een groot probleem stelt. Vaak lukt het uiteindelijk wel om een bankrekening te openen (als je je werkgever meesleept naar een bankfiliaal), maar dan willen ze je nog geen ID-kaart verstrekken.

Sinds juni mag daarom ook Skatteverket Zweedse ID-kaarten verstrekken. Met een Europees paspoort is het nu dus geen probleem meer. Heb je een niet-Europees paspoort, dan moet je een familielid meenemen die wel een Zweeds ID heeft en kan verklaren dat jij bent wie je zegt dat je bent. Heb je ook dat niet, dan moet je je werkgever of een Zweedse ambtenaar (!) waar je mee in contact bent geweest zo gek krijgen met je mee te gaan naar het kantoor van Skatteverket.

Wafels

Ik zat gisteravond een beetje te bladeren in het tijdschrift van de Svenska Turist Föreningen (die onderhouden o.a. de hostels en berghutten in Zweden) en kreeg van alle winterse sneeuwfoto's met blozende kinderen met mutsen en skiënde mensen spontaan enorme zin in warme chocolademelk met wafels.

Ik ben sinds enkele maanden de trotse bezitter van een Zweeds wafelijzer en was gister weer zo onder de indruk van de ontzettend lekkere wafels die daaruit kwamen dat ik het recept moet delen. In Nederland hebben de wafelijzers niet zulke mooie hartjesvormen als in Zweden, maar dit recept smaakt vast ook goed in rechthoekige vorm.

Rest mij nog uit te leggen dat de Zweedse Wafeldag (Våffeldagen) elk jaar op 25 maart valt. Ik post dit recept echter toch lekker nu, want ik vind wafels gewoon meer een winterding.

Ingrediënten voor ca. 6 wafels:
150 g bloem, 1 tl bakpoeder, 1/4 tl zout, 2 tl suiker, 2 gesplitste eieren, 2,5 dl volle melk, 80 g gesmolten boter.

Meng bloem, bakpoeder, zout en suiker in een kom. Klop er de eidooiers, melk en boter door. Klop de eiwitten stijf en spatel ze door het beslag. Bak de wafels in een wafelijzer goudbruin en knapperig.

Voor de echte Zweedse ervaring serveren met ongezoete geklopte slagroom en jam. Liefst lingon- of hjortronjam uiteraard.

Wortels

Er is nogal veel aandacht voor borstkanker in Zweden. Terecht natuurlijk. Ernstige ziekte die veel te veel vrouwen treft. De commercialisering van de strijd tegen de ziekte stuit mij hier en daar echter nogal tegen de borst. Deze week kwam ik nietsvermoedend thuis met een kilootje wortels, bleken het anti-borstkanker wortels te zijn. Nu vraag ik je...

Vrije vertaling van de tekst op de verpakking: "door het kopen van deze wortels steun je het Kankerfonds in haar strijd tegen borstkanker met 1,5 kronen". Voor de duidelijkheid: dat is ongeveer 15 eurocent.

Het is natuurlijk heel mooi dat allerlei bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar hier bekruipt mij toch het gevoel dat men goedkoop een slaatje probeert te slaan uit de sympathie die consumenten hebben voor onderzoek naar een ernstige ziekte.

Zo irriteerde ik me ook al aan het kledingbedrijf Lindex. Die hebben een speciale "pink collection" gelanceerd. "10% van de winst gaat rechtstreeks naar onderzoek naar borstkanker". Dan denk ik: waarom niet 100% van de winst, als je echt wat wilt doen? Waarom stort je als miljoenen verdienend bedrijf niet gewoon sowieso een fatsoenlijk bedrag in de kas van het kankerfonds? Als je het echt belangrijk vindt.

Vaccin

Het gaat al sinds de zomer nergens anders meer over. In Zweden deze week weer volop in het nieuws (ik tel alleen de afgelopen twee uur al tien berichten op Google News). De hoogste tijd dus voor een Mexicaanse griep update. Ik schreef er eerder over svininfluensan in Zweden: hier en hier.

Sinds enkele weken is de Zweedse overheid als een gek aan het vaccineren geslagen en ik moet zeggen dat ik behoorlijk onder de indruk ben. In enkele weken hebben al meer dan twee miljoen mensen een gratis inenting gekregen. Allen behorend tot een risicogroep: (chronisch) zieken of zwangere vrouwen. Vanaf deze week kunnen ook "normale" mensen zich laten vaccineren, maar deze week wordt vooral nog voorrang gegeven aan de risicogroepen en kinderen en jongeren.

Natuurlijk wordt er geklaagd, dat blijkt geen typisch Nederlands fenomeen. Na een dip begin oktober in het aantal mensen dat in enquetes aangaf ingeënt te willen worden, lijkt iedereen nu het daadwerkelijk begonnen is ineens weer mee te willen doen. Lange wachtrijen dus en vaccins die overal op zijn. Mensen moeten echter niet zeiken, zoals bekend komen de vaccins niet allemaal tegelijk. Zweden ontvangt volgens plan tussen de 1 en 2 miljoen vaccins per week. Kwestie van geduld dus en voorlopig lijkt de grootste inentingscampagne uit de geschiedenis van het land behoorlijk volgens de planning te verlopen.

Ondertussen heb ik besloten het aan me voorbij te laten gaan. Ik ben immers jong en gezond en bovendien bang voor naalden. Ik ga mezelf de stress besparen en gun een of ander kind mijn twee doses.

Heiligen

Vandaag is het Alla Helgons Dagen, Allerheiligen. In het Lutherse Zweden worden heel katholiek duizenden kaarsjes ontstoken op alle begraafplaatsen. Niet om alle heiligen te eren, maar om overleden familieleden te herdenken.

Om vijf uur vanmiddag (pikdonker op deze breedtegraad) was ik de nieuwsgierige toerist spelen op het plaatselijke kerkhof en inderdaad: heel veel kaarsjes en heel veel mensen. Helaas was de batterij van mijn fototoestel leeg, maar jullie kunnen het je wel indenken: heel mooi en mysterieus met zoveel lichtjes in het donker tussen de herfstbladen en de grafstenen. Ik snap waarom deze feestdag in Zweden zo populair geworden is de afgelopen jaren.

Want het grappige is dat het pas sinds 1953 een feestdag is in Zweden en het wordt schijnbaar elk jaar groter. Het is ook precies wat je nodig hebt in de herfst, als het echt weer donker begint te worden en koud en grijs; een feest met lichtjes en een mooie gelegenheid om stil te staan bij wie er zoal is heengegaan.

Het is vandaag trouwens ook het Angelsaksische Halloween, wat natuurlijk gebaseerd is op dezelfde feestdag (all hallows eve; alle heiligen) en ook dat feest wordt steeds populairder in Zweden.

De Zweden zijn misschien nog wel meer vatbaar voor alles wat uit Amerika komt dan wij in Nederland. Allerlei feestdagen en gebruiken worden met groot enthousiasme overgenomen. En de plaatselijke middenstand probeert er uiteraard een slaatje uit te slaan. Dus kon je je vandaag bij de McDonalds in het winkelcentrum tot spook laten schminken en verkocht de bakker gebakjes in de vorm van een pompoen.

Ik weet het niet, ik ben gek op tradities en culturele gebruiken, maar van die overgenomen tradities doen het niet voor mij. In Zweden hoor je je met Pasen als heks te verkleden en om wat kleingeld te vragen in ruil voor een Paaswens, niet met Halloween.

Ane

Gister was ik bij een concert van de Noorse singer-songwriter Ane Brun. Ze woont in Stockholm alwaar ze een eigen label runt en wondermooie en rustgevende folkpopmuziek schrijft.

De laatste tijd komt ze hier regelmatig in het nieuws omdat ze aandacht vraagt voor het klimaatprobleem. Vorig weekend organiseerde ze nog een benefietfestival in Stockholm onder de titel "No more lullabies" om klimaatverandering op de kaart te zetten in het kader van de aanstaande top in Kopenhagen. In Svenska Dagbladet vertelde ze dat ze afgelopen zomer (!) een wake-up call kreeg toen ze milieuforum bezocht. Ze besefte toen pas hoe erg het eigenlijk is gesteld met het klimaat. Ik zeg, beter laat dan nooit en mooi dat ze zich nu inzet. Ze vliegt minder en wil haar volgende plaat alleen nog digitaal uitbrengen.

En gelukkig maakt ze dus als gezegd hele mooie liedjes. Prachtige stem.

Finland

In het kader van mijn recente bezoek aan de Finse hoofdstad, nu een stukje over de bijzondere relatie tussen Zweden en Finland.

Dit jaar is het pas 200 jaar geleden dat Zweden Finland verloor aan de Russen (dat was gelijk de laatste serieuze oorlog die Zweden voerde). Het duurde nog tot 1918, na de Russische Revolutie, voor Finland een zelfstandige republiek werd. De twee landen staan dit jaar daarom stil bij hun gezamenlijke geschiedenis en culturele erfgoed. Bijvoorbeeld met allerlei kunsttentoonstellingen en media-aandacht.

Tot 1809 behoorde Finland zo'n 600 jaar tot het Zweedse koninkrijk. Er is dus nogal wat gezamenlijke geschiedenis en logischerwijs hebben de landen vandaag de dag ook nog veel met elkaar te maken. Nog steeds is er bijvoorbeeld een grote zweedstalige minderheid te vinden in Finland en een grote Finse minderheid in Zweden. Mensen met een Finse achtergrond vormen zelfs verreweg de grootste minderheid in Zweden en andersom.

De Finnen gaan daar zeer verantwoordelijk mee om. Zweeds en Fins zijn beide gelijkwaardige officiële talen in het land. Zowel Zweedstalige als Finstalige (als Samisch sprekende) kinderen hebben recht op onderwijs in hun moedertaal en leren daarnaast ook een aantal jaar de andere taal. In Zweden is Fins nog steeds een wat ondergeschoven kindje, ook al is het Fins sinds 2000 één van de officiële minderheidstalen. Begin twintigste eeuw werd zelfs een heuse campagne op touw gezet door de Zweedse overheid om Finse immigranten het Fins af te leren en hun te dwingen alleen nog Zweeds te spreken.

Het contrast is groot. Terwijl in Helsinki alle straatnaambordjes tweetalig zijn, weten de meeste Zweden nauwelijks dat er honderduizenden Zweedstalige Finnen bestaan.

Het bewustzijn over de gezamenlijke geschiedenis en banden lijkt in Finland in het algemeen veel groter dan in Zweden. De gezamenlijke geschiedenis van de twee landen is dan ook het verhaal van een zeer ongelijke relatie. Het begon als een klassiek kolonisatieverhaal waarbij de Finnen door de Zweedse overheerser behandeld werden als een minderwaardig volk. Zweedstaligen hebben in Finland altijd tot de bovenklasse behoort, terwijl de Finstaligen in Zweden juist tot de onderklasse hoorden. Zij kwamen door de eeuwen heen vooral naar Zweden om het laagbetaalde werk op te knappen. Terwijl wij in Nederland onze gastarbeiders in Marokko en Turkije zochten, haalden de Zweden ze van veel dichterbij, uit Finland.

Lees meer (in het Zweeds) bij de Zweedse Milieupartij die dit jaar hogere prioriteit vroeg voor de relatie met Finland.

Druk

Je kent dat wel: stage, studie, bijbaantje, volleybal, sollicitatiebrieven en dan komen ook nog je ouders én je schoonouders op bezoek. Ontzettend gezellig, maar druk. Ik had dus even een blogpauze genomen, maar ik beloof beterschap. Ik ga gauw weer vertellen over wat ik mee maak en wat die gekke Zweden nu weer doen.

Hoe is het hier? Stockholm is ontzettend herfstig de laatste weken. Zowel in de goede als in de slechte zin van het woord. Mooie gekleurde blaadjes in de bomen en op de grond. Veel en vaak regen en grauwigheid.

Dat compenseren de Zweden de komende tijd door veel feest- en hoogtijdagen te plannen. Over veel van die dagen schreef ik vorig jaar al, maar ik heb er een paar over het hoofd gezien, en die kan ik mooi dit jaar coveren.

Tot slot wil ik nog een mooie foto met jullie delen van de heerlijke en prachtige chocoladetaart die mijn lief voor me bakte op mijn verjaardag. Een heerlijk luchtig en vooral overweldigend chocoladig geheel. En de voet waar hij op staat kreeg ik erbij.

Jarig

Ok, het is niet heel zichtbaar, maar ik moest dit even delen: het sneeuwt op mijn verjaardag! Dat heb ik echt nog nooit meegemaakt. De foto maakte ik vijf minuten geleden vanaf ons balkon. Inmiddels is het ook alweer opgehouden en het gaat natuurlijk niet blijven liggen, maar toch: sneeuw op mijn verjaardag!

Ik weet niet of ik dat nou heel gaaf vind of dat ik verdrietig ben omdat de herfst ook alweer afgelopen is... Net zoals ik niet zo goed weet of ik het nou leuk vind om jarig te zijn of dat ik verdrietig word van het getal 27. Tot nu toe had ik wel elk jaar vaag het idee dat ik ouder werd, maar dat getal 27 boort wel echt alle illusies die ik nog had dat ik jong was keihard de bevroren Zweedse grond in...

Helsinki

Door de ligging aan de Oostzee ligt Stockholm verrassend dichtbij steden die vanuit Nederland als héél ver weg voelen; Sint Petersburg, Tallinn, Riga en Helsinki bijvoorbeeld. Door drukke concurrentie van allerlei veermaatschappijen is het bovendien niet duur om de boot te nemen naar de overkant. Dit weekend besloten het vriendje en ik Helsinki met een bezoek te vereren.

De stad heeft zich sinds de val van de muur ontwikkeld van een beetje een grauwe, bijna Oostblokstad, tot een kleine (slechts een half miljoen inwoners) maar hippe metropool met design als haar voornaamste handelsmerk. Denk grote namen als Marimekko, Iittala en Arabia maar ook bijvoorbeeld het jongere hippe kledingmerk Ivana Helsinki.



We zagen: heel veel Mummintrollet, twee mooie musea, één gave kerk, een beetje een vergane botanische tuin, een mooie Art Nouveauwijk maar ook trieste Oostblokflats en overal onleesbare bordjes in een hun hele gekke taaltje.

De absolute aanraders:
Temppeliaukion Kirkko: misschien wel de mooiste kerk die ik ooit bezocht. Werd in de jaren '60 uitgeblazen in een grote rots met een dak van glas en 24 km koperdraad. Zie foto.

Het Natuur-Historisch museum: ik word niet moe van verhalen over het ontstaan van en de veelvuldigheid van het leven geïllustreerd met opgezette dieren en mooie plaatjes. Zeker niet als het zo goed gedaan is als in dit recent gerenoveerde museum van de Universiteit.

Interessant feitje: zo'n kraantje bij de WC om je achterwerk mee schoon te spuiten is heel gebruikelijk in Helsinki.

Snus

Heb ik alweer bijna een jaar een blog over mijn belevenissen in Zweden, heb ik nog nooit iets over snus geschreven! Dat moet rechtgezet worden. Snus is namelijk een vreselijk Zweeds en bovendien actueel fenomeen.

Snus is tabak in poedervorm. De gedroogde tabak wordt behandeld met zout, soda en aroma's en gepasteuriseerd. Het wordt zowel los als in voorverpakte 'theezakjes' verkocht. Je consumeert het door een pluk of een zakje tussen je bovenlip en je tandvlees te leggen. De nicotine wordt snel via het tandvlees opgenomen en de snus geeft een lekkere smaak in de mond door de toegevoegde aroma's. Anders dan bij pruimtabak hoef je er niet van te spugen. Het wordt traditioneel gebruikt in Zweden en Noorwegen en de Zweedstalige delen van Finland. Het is recent echter ook in Noord-Amerika ingevoerd.

De Europese Unie voerde in 1992 een verbod op de verkoop van snus in, omdat het kankerverwekkend zou zijn. Later gaf de WHO toe dat dat op basis van het huidige onderzoek niet vast staat. Bij haar toetreding tot de EU dwong Zweden een uitzonderingspositie af, snus mag daar dus nog steeds verkocht worden.

Zweden zou het EU verbod op snus graag opgeheven zien. Nu steeds meer landen het roken van sigaretten verbieden in cafés en restaurants zou snus natuurlijk een prachtig alternatief zijn. Een mooie groeimarkt voor de Zweedse producenten. Waarschijnlijk wordt het verbod in 2010 opnieuw besproken. Je hoort als EU-voorzitter eigenlijk niet binnenlandse belangen op de agenda te zetten, maar als we het er toch over gaan hebben, dan wil de Zweedse regering natuurlijk wel een lans breken voor opheffing van het verbod.

Hoe slecht voor de gezondheid is snus? Is het een goed idee om het toe te laten, zodat minder mensen sigaretten gaan roken? Daar is de wetenschap nog niet over uit. Je krijgt er uiteraard geen longkanker van, maar er zit wel nicotine in en dat kan zorgen voor hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en alvleesklierkanker. Het is bovendien zeer verslavend. Snus is verder slecht voor je tandvlees en daarmee voor je tanden. Helemaal geen nicotine gebruiken is dus zeker beter, maar snus lijkt minder slecht voor je gezondheid dan sigaretten.

Het lijkt mij eigenlijk dat de EU geen poot heeft om op te staan om snus niet toe te laten. Het is minder slecht voor de gezondheid dan sigaretten (en die zijn toch ook toegestaan) en je kan het zelfs zien als 'harm reduction' ten opzichte van sigaretten. Laat rokers overstappen op snus, dat werkt minstens zo goed voor hun verslaving, maar is minder schadelijk voor de gezondheid en vast lekkerder dan nicotine kauwgom. Als niet-roker hoef ik bovendien niet mee te roken.

Blijft over dat het gewoon raar is en dat ik nog altijd verbaast opkijk als ik een leeftijdsgenoot zo'n zakje onder z'n lip zie duwen...

Rekeningrijden

Vandaag in DN: na 4 jaar heeft de tolzone rond Stockholm gezorgd voor een stabiele verkeersafname van 18%. In 2005 werd de trängselskatt ingevoerd. Van iedereen die de stad in of uit rijdt van of naar de buitenwijken of de snelweg wordt het nummerbord gescand. Op basis van het tijdstip kost elke passage tussen de 10 en 20 kronen (tussen 1 en 2 euro dus). 20 kronen in de spits, 10 kronen in daluren. Aan het eind van de maand krijgt elke automobilist een acceptgiro thuis.

Toen ik er voor het eerst van hoorde vond ik dat bedrag zo laag. Dat levert toch nooit reactie op? Wat is nou 2 euro? Maar het werkt dus. De eerste drie maanden was er een grote verkeersafname. Meer dan 20% minder auto's. Na drie maanden nam het weer iets toe, maar sindsdien ligt het percentage stabiel op 18% minder autoritten. Daarmee is het voor Stockholm een zeer goedkope manier geweest om de doorstroming en luchtkwaliteit te verbeteren en het aantal files te laten afnemen.

Waar wachten we in Nederland eigenlijk nog op?

Kräftskiva

Ik dacht dat ik ze allemaal gemist had, maar gelukkig waren er Zweden die, geheel tegen traditie, een Rivierkreeftfeest organiseerden in september en mij uitnodigden. Eigenlijk net als Midzomer, maar dan met kreeft in plaats van haring. Liedjes zingen, eten en snaps drinken. Ik mag deze Zweedse tradities wel.


Zoals gezegd draaien al die Zweedse feestjes helaas wel om het verorberen van dode dieren. Gelukkig is het traditionele bijgerecht voor rivierkreeft Västerbottenpaj; een quiche met Västerbottenkaas. Dat is een harde, gerijpte kaas. Vrij vet met kleine gaatjes. Erg lekker. Het heeft misschien nog het meest van Pecorino of Parmezaanse kaas, maar kan waarschijnlijk ook goed vervangen worden door oude Nederlandse kaas.

Västerbottentaart met cantharellen

Ingrediënten:
Deeg:
3 dl bloem
1,5 dl geraspte kaas
100 g boter
1 ei
2 el water

Vulling:
1 bosje bieslook
200 g verse cantharellen
2 eieren
2 dl melk
2 dl fijn geraspte Västerbottenkaas
1 tl zout
gemalen peper

Meng de bloem, boter, kaas en ei in een kom. Voeg zoveel water toe als nodig om er een soepel deeg van te maken. Laat het een half uurtje rusten in de koelkast. Druk het daarna in een ingevette quichevorm met een diameter van ca. 23 cm. Bak de bodem blind (met bakpapier en ongekookte bonen of rijst erin) ca. 15 minuten op 200 graden.

Bak de paddenstoelen een paar minuten in een beetje boter tot ze zachter worden. Verdeel ze over de taartbodem. Klop in een kom eieren, melk, kaas, gehakte bieslook en zout en peper. Giet dit over de paddenstoelen en bak nog ca. 15 minuten of tot gestold en goudbruin.

Primeur

Ik zag vanochtend in de metro mijn eerste man met mondkapje!

Verder kan ik melden dat de Zweden als een gek met "handsprit" in de weer zijn. Je weet wel, van dat antibacteriële handen-schoon-zonder-water-en-zeep alcohol-spul. Gaat hier als zoete broodjes over de toonbank. Op veel plekken uitverkocht. De Deense apotheken in de grensregio rapporteren een verveelvoudiging van het aantal Zweedse klanten en ze komen allemaal handsprit kopen.

Kerkverkiezingen

Foto: Jim Elfström/IKON

Als democraat houd ik van verkiezingen. De posters in de straten met teksten als "Laat je stem horen" en "Verkiezingen 2009" trokken dan ook meteen mijn aandacht. De gemeenteraadsverkiezingen en Riksdagverkiezingen zijn hier echter pas volgend voorjaar. Dus ik was een beetje in de war.

Wat blijkt? Ze hebben hier Kerkverkiezingen elke vier jaar. Om alle vertegenwoordigende lichamen in de kerk te kiezen. Compleet met politieke partijen (er is dus uiteraard ook een groep "Miljöpartister i Svenska Kyrkan"). En iedereen wordt dus wekenlang opgeroepen zijn stem uit te brengen. Als dat niet democratisch is... Een soort waterschapsverkiezingen eigenlijk, maar dan religieus. Lijkt me heel lastig om je te onderscheiden als politieke partij binnen een kerk, maar misschien zie ik dat helemaal verkeerd.

Beetje achtergrond informatie: sinds 2000 (!) is de evangelisch-lutheraanse Svenska Kyrkan (Zweedse kerk) niet meer de officiële staatskerk. De kerk heeft ruim 6,8 miljoen leden. Op een bevolking van 9 miljoen een heel behoorlijke score. Het neemt echter af, want sinds 1996 word je niet meer automatisch lid als je ouders lid zijn, maar moet je echt gedoopt worden.

Op de website van de Svenska Kyrkan vond ik trouwens deze hilarische aanbeveling: "Nu kan je bidden via internet. En andermans gebeden volgen". Ik zal er als atheist wel weer helemaal niets van begrepen hebben, maar ik dacht dat bidden een gesprek met God was. En het lijkt me sterk dat je internet nodig hebt om God te bereiken... Die is toch alwetend, alziend, alhorend?

Bezoek

Bezoek uit Nederland is gaaf. Dat is wel mooi als je emigreert. Al je vrienden vinden het een prachtig excuus om een reis te maken en komen je opzoeken. En dan heb je ze een paar dagen helemaal voor jezelf. Pure luxe.

Bovendien willen ze dan natuurlijk wat van de stad zien, en zo kom ik zelf ook nog eens ergens. Vandaag in het Natuur Historisch Museum bijvoorbeeld. Sleutelwoorden: groot, opgezette dieren, opstellingen uit de jaren '80. Dat klinkt niet heel positief, maar het was heus leuk.

Ik maak me alleen een beetje zorgen over als die vrienden straks allemaal langs geweest zijn... Komen ze dan wel allemaal nog een keer?

Foto: Naturhistoriska Riksmuseet, Staffan Waerndt.

Illegaal

Zweden wereldnieuws! De Zweedse overheid betaalde mee aan een feministische pornofilm. Maar waar ik eigenlijk over wilde vertellen is de sympathieke Eritrese illegaal die de Lotto won. Daar word je namelijk gewoon blij van (zie ook het filmpje, hoewel ik niet weet hoe goed dat overkomt als je geen Zweeds verstaat).

Tesfaldet Tesloy is al zes jaar in Zweden maar in 2006 werd zijn asielaanvraag afgewezen. Eritrea neemt echter geen afgewezen asielzoekers terug, dus Tesfaldet kan op dit moment niet uitgezet worden. Hij leeft daarom illegaal in Zweden.

Gisteren won hij echter de Lotto: 10.000 kronen per maand de komende 10 jaar. Dat maakt zijn leven een stuk makkelijker. Hij heeft immers geen werkvergunning en dan is 1000 euro per maand heel mooi meegenomen. En, geluk bij een ongeluk, belasting betalen hoeft ook niet als je illegaal bent. De 28-jarige gyminstructeur wil met het geld zijn opleiding tot fysiotherapeut financieren. Maar ja, werken mag hij officieel natuurlijk nog steeds niet.

Je gunt die vriendelijke jongen dat geld zó, dat maakt het een mooi verhaal, maar aan de andere kant maakt het ook verdrietig. Zoveel gemarginaliseerde mensen... Geef dit soort onuitwijsbare afgewezen asielzoekers toch in elk geval tijdelijk een verblijfsvergunning. Nu wordt hun hele bestaan gewoon ontkend. En dat doe je niet met mensen.

Tjejmilen

Hoe was het ook weer, "when it rains, it pours"?

Ik wilde graag wat te doen hebben en dat is helemaal gelukt. Ik wil heel graag iets schrijven, maar vind gewoon de tijd niet...

Ik heb bijvoorbeeld net een bestuursvergadering van twee dagen (!!) genotuleerd voor Läkare utan gränser. Heel interessant en leerzaam, maar die mensen moeten echt een cursus efficiënt vergaderen... Twee dagen... Wel Tsjechisch bier vrijdagavond in een soort van Duitse bruine kroeg...

Vandaag mag ik alweer water uitdelen bij een hardloopevenement. Was het vóór de zomer de Stockholm Marathon, nu hebben de vrouwen een eigen 10 kilometer lange loop door Stockholm; Tjejmilen. Mijn volleybalvereniging krijgt geld voor onze hulp, dus ik doe het niet zomaar voor de lol. De zon schijnt echter, dus ik denk dat ik me wel vermaak.

Morgen heb ik examen van mijn oude Zweeds cursus waar ik nog allemaal teksten voor moet bestuderen. Donderdag heb ik mijn tweede Zweedse les op de universiteit. Inclusief een behoorlijk wat huiswerk en ik moet de boeken nog steeds op de kop tikken...

Ach, ik zal maar niet klagen. Ik vind het ook helemaal niet erg. Maar mijn blogfrequentie lijdt er zo onder...

Antisemitisme

Wat werkt politiek toch interessant. Eén artikel in een Zweedse krant en enkele dagen later is een heuse internationale politieke rel ontstaan tussen Zweden en Israël... NRC Handelsblad schrijft er vandaag ook over.

Het Zweedse Aftonbladet schreef over de aanklacht van een aantal Palestijnse families dat hun gevangen zittende zoons door de Israëliërs gedood zouden zijn voor hun organen. Dit in verband met een recent in Amerika opgerold crimineel netwerk geleid door een joodse zakenman die organen uit Israël haalde en die verkocht in de VS. Volgens Aftonbladet neemt Israël het niet zo nauw met de herkomst van donororganen, de journalist geeft daar een aantal voorbeelden van waaronder dat van het gebruik van organen van Palestijnse gevangenen.

De Israëlische diplomatie draaide vervolgens overuren. De Zweedse ambassadeur werd op het matje geroepen, excuses geeist. De minister van buitenlandse zaken Lieberman eiste van zijn Zweedse collega Carl Bildt dat hij afstand zou nemen van deze antisemitische publicatie. Bildt weigerde dit. Hij is nogal een onderkoeld, bijna Hollands nuchter persoon, dus ik had niet anders verwacht, maar de Israëlische politici zijn woedend. Lieberman stootte vervolgens onder de gordel door te stellen dat dit hem nogal herinnerde aan de Zweedse neutraliteit tijdens de Tweede Wereldoorlog: toen deed de Zweedse regering ook niets... Vandaag mengde ook Fredrik Reinfeldt, de Zweedse minister-president, zich in het debat door te stellen dat niemand de Zweedse regering kan vragen tegen haar eigen grondwet te handelen. U weet, vrijheid van meningsuiting enzo.

Ik vind het nogal een gewaagd stuk van Aftonbladet. Er worden nogal wat verbanden gelegd en zaken gesuggereerd die ze volgens mij nooit waar kunnen maken. Maar antisemitisch is het niet. Wel kritisch tegen Israël, maar dat staat toch niet gelijk aan antisemitisme. Wat mij opvalt is dat die Israëliërs al net zo doen als al die Islamitische leiders; ze vragen om staatscensuur. Denk aan de ophef rond Wilders' Fitna en de Mohammed cartoons in Denemarken. Dan heb je toch niet helemaal begrepen wat een parlementaire democratie eigenlijk inhoudt... En wat wint Israël eigenlijk bij zo'n in de media uitgevochten rel? Laat toch lekker gaan, dan leest niemand zo'n artikel in de cultuurbijlage van Aftonbladet...

Griepprik

Nederland gaat niet haar gehele bevolking inenten tegen de Mexicaanse griep, zo meldt de NOS. Slechts medisch personeel en de mensen die elk jaar een griepprik aangeboden krijgen worden in het najaar ingeënt. Lijkt mij een goed plan. Risicogroepen eerst. Deze griep lijkt die groepen te besmetten die altijd vatbaar zijn voor de griep. Hoewel jongeren wat vaker het H1N1-virus lijken op te lopen, wat te maken kan hebben met resistentie van ouderen die in hun jeugd al eens besmet zijn geraakt door een gelijkend virus.

In Zweden is men vooralsnog van plan de gehele bevolking twee maal in te enten. Dat is tweemaal 9,3 miljoen prikken. Stel je even voor wat een gigantische logistieke operatie dat is. Huisartsen maken zich ernstige zorgen over de overbelasting die dit op hun praktijken gaat veroorzaken en zijn boos omdat ze weinig tot geen informatie krijgen van de overheid. De gemeenten, provincies en het Rijk maken ondertussen ruzie over wie eigenlijk voor de kosten op moet draaien. Nee, lekker georganiseerd wel.

Ondertussen is het aantal besmettingen in Zweden veel lager dan in bijvoorbeeld Nederland en is er in Zweden nog niemand aan de Mexicaanse griep overleden. Sowieso is het sterftecijfer van deze grieppandemie niet veel hoger dan dat van de normale jaarlijkse griepgolf.

Het is natuurlijk goed dat overheden er bovenop zitten, maar ik ben bang dat de Zweedse overheid in dit geval een beetje teveel hooi op haar vork genomen heeft, zonder dat daar nu direct aanleiding voor is... Maar mocht ik opgeroepen worden voor een inenting, dan laat ik het u natuurlijk onmiddellijk weten. Wordt vervolgd?

Rivierkreeft

afbeelding: David Castor

Zweden komt langzaam weer tot leven na de zomervakantie. In juli is het hele land op vakantie. Maar morgen is toch echt bijna iedereen weer op zijn werk. Maar de Zweden rekken de vakantie graag nog een beetje. In augustus is het nog behoorlijk warm en zonnig weer, in september begint toch echt de herfst. Zolang het kan wordt er dus nog zoveel mogelijk gebarbecued en voor het gemak is de hele maand augustus omgedoopt tot rivierkreeft-maand. Alweer een Zweeds feestje waar het voor vegetariërs slecht toeven is...

Deze maand is hét seizoen voor Zweedse rivierkreeft. "Vroeger" mocht je geen rivierkreeft vangen voor de eerste woensdag in augustus. Tegenwoordig wordt de meeste kreeft geïmporteerd uit Noord-Amerika, Turkije of China en is dus het hele jaar verkrijgbaar, maar de Zweden zouden de Zweden niet zijn als ze niet vast hielden aan hun tradities. De meeste Zweedse rivierkreeft wordt gevangen in Vänern en Vättern, de twee gigantische meren in het hart van Zuid-Zweden. Ze worden gekookt en koud gegeten met bergen dille bij een gigantisch buffet.

Om de een of andere reden móet je dat buffet trouwens versieren met Sint Maarten lampions (hoewel ik betwijfel dat de Zweden weten dat dat Sint Maarten lampions zijn). Die lampions zijn daardoor min of meer symbool geworden voor de kräftskiva, het Zweedse kreeftfeest.

Vogels

Laatste deel van het vakantieverslag. Er waren namelijk nog wat mooie vogelfoto's die ik wil delen. Er waren superveel vogels op de Lofoten. Ik vond de meeuwen die de hele tijd naast de boot vlogen al behoorlijk gaaf. De papegaaiduikers waren al ongewoner er grappiger. Die kunnen namelijk eigenlijk helemaal niet vliegen, maar vinden de boot wel heel eng en rennen daarom maar weg over het water...


Maar de zeearends waren echt gaaf. Wat een gigantische dieren. Het was misschien ethisch niet helemaal verantwoord dat de kapitein deze lokte met vis, maar je krijgt er wel mooie foto's van...

Lofoten

Vakantieverslag deel 2.

De tweede week van de vakantie reden we door naar Noorwegen. Is dat anders dan Zweden? Ja, enorm. Veel ruiger, veel spectaculairder, veel meer bergen, veel minder saai (sorry, Zweden...). Noord-Zweden heeft hele mooie stukken, maar het is vooral ook heel veel eindeloos dennenbos met meertjes ertussen.


De Lofoten, zo liet ik mij wel eens vertellen, is misschien wel de mooiste plek op aarde, mits het niet regent. Wij hadden mazzel, het regende erg weinig. Behalve dan die anderhalve dag op het eind toen het 36 uur non-stop regende. Maar die vergeten we gauw.

De Lofoten zijn een eilandengroep voor de kust van Noorwegen. Hele stijle bergen schieten uit het ijsblauwe zeewater omhoog. Smalle wegen kronkelen zich langs de rotsen en om elke bocht ligt, meer in de zee dan op het land, een schattig vissersdorpje. Verder heel veel vogels en spannende zeebeesten (walvissen, zeehonden) en heel veel stokvis.

Stage

Vandaag was de eerste dag van mijn stage. En je weet hoe dat gaat met eerste dagen; je wordt doodgegooid met informatie. Ze hebben bij Artsen zonder Grenzen Zweden een stuk of drie databases waar ik mee moet werken en een (interne) website die natuurlijk met een contentmanagementsysteem werkt dat ik nog niet ken. Ik hoop dat ik mijn aantekeningen van alle verschillende programma's morgen nog snap... Al met al lijken de werkzaamheden echt precies op het soort werk dat ik bij GroenLinks deed.

Verder leuke informele en internationale sfeer, park aan de overkant van de straat om in te lunchen en al vroeg naar huis omdat mijn begeleider en de jongen die voor mij stagiair was vannacht respectievelijk vanochtend vanuit Lapland naar Stockholm gereisd waren en dus moe waren.

Kungsleden

Drie weken vakantie hadden we. De eerste week werd gevuld met een wandeltocht langs het Kungsleden. Een in Zweden beroemd wandelpad. Het werd aan het begin van de twintigste eeuw aangelegd door de Svenska Turistföreningen (STF) om meer mensen in aanraking te laten komen met de Laplandse natuur. Het pad is derhalve goed onderhouden en er staan vele berghutten langs, allemaal op ongeveer een dagtocht van elkaar.

Met ouders en vriend liep ik in vier dagtochten van Kvikkjokk naar Saltoluokta (ca. 60 km). Dit deel van het Kungsleden loopt langs en door het nationale park Sarek. Volgens de propaganda van het park het ongereptste stukje Europa. We deden het sjiek. Zonder tent en lekker in hutten slapen. Dat scheelt ettele kilo's in bepakking en is een stuk comfortabeler. En dat kon ik wel gebruiken, want had ik al gezegd dat ik eigenlijk helemaal niet zo'n bergwandelaar ben? Lopen is gewoon niet helemaal mijn ding. Doe mij maar een fiets. En ik kán wel lopen. Maar ik vind 5 uur lopen achter elkaar gewoon niet zo leuk...


Het landschap maakte veel goed. Het was echt heel mooi. Weidse uitzichten, mooie bergen, kraakheldere meertjes en stroompjes. En het is zo groot en leeg. Helaas konden we minder genieten van de fauna. Ik had gehoopt ergens tegen een kudde rendieren aan te lopen, maar dat is helaas niet gebeurd. Wat we wel zagen waren duizenden muggen en knotts (nare bijtende minivliegjes). Ik heb natuurlijk ook Nooit meer slapen gelezen, maar had die muggenellende nog nooit in deze mate aan den lijve ondervonden. Na drie uur lopen wil je gewoon heel graag even zitten, maar dat ging bijna niet omdat je dan opgevreten werd...

Goed, wel heel blij dat ik het gedaan heb. Want een enorm Zweedse ervaring en toch ook wel erg mooi.

Thuis

Ik ben weer thuis! Poes gehaald en geknuffeld (weinig geïnteresseerd, wilde meteen naar buiten...). Wasmachine geboekt. Meeste spullen alweer opgeruimd. Hieronder alvast deel 1 van het vakantieverslag: een mooie foto uit de Zweedse bergen in nationale park Sarek in Lapland.

Vakantie

Pff, wat moet er nog veel gebeuren vandaag. Morgenochtend vertrekken we voor drie heerlijke weken Noord-Zweden en -Noorwegen. Misschien kom ik in de gelegenheid om een fotootje te posten hier of daar, maar daar ga ik niet van uit. Een deel van het Kungsleden wandelen in de Zweedse bergen is ons plan en vervolgens door naar de Lofoten, een prachtige eilandengroep voor Noorwegen. Ik heb er jättemycket zin in... Nu maar hopen dat de regen die Zweden de laatste dagen teistert wegtrekt...

Voor wie in de tussentijd iets te lezen wil hebben schreef ik hier een column over Zweden en vakantie vieren. Over de archipel van Stockholm. In De Leunstoel; een heus internettijdschrift met kunst, cultuur en algemene beschouwingen. En elke maand een artikel uit het buitenland.

Nederland

Nederland is leuk en plakkerig warm en vreemd en vertrouwd.

Ik heb mijn verblijf zo efficiënt gepland dat ik sinds mijn aankomst donderdag non-stop bij vrienden of familie op bezoek was. Voor maandagochtend kon ik echter niemand interesseren dus nu even tijd om niks te doen. Te bedenken wat ik overal van vind.

Het is zowel heel vreemd als heel vertrouwd om weer in Nederland te zijn.
Wat is het toch een zegen om in je eigen taal te praten met mensen die je echt kennen (a.k.a. vrienden).
Amsterdam en Utrecht zijn leuke steden op een heel andere manier dan Stockholm.
Ik mis mijn lieve huisje met tuintje in Amsterdam Oost!
Ik mis alle mensen nog veel meer.

Grappig hoe weinig ik in Stockholm eigenlijk aan Nederland denk. Je leeft nu eenmaal vooruit, niet achteruit. En het is gelijk een verdedigingsmechanisme om niet te hoeven missen. Maar een beetje melancholie op zijn tijd is ook best lekker.

Voorzitter

Vanaf vandaag is Zweden voorzitter van de Europese Unie. Een dag dus vol met bobo's overal op de foto in Stockholm (met de koning!), overal politie in de stad en alle stadsbussen hadden (gezellig!) Europese vlaggetjes. Ik zeg het je, die Zweden worden van regelrechte Eurosceptici nog eens de grootste fans.

Goed, een gigantisch spektakel dus. Vandaag in Stockholm, maar de rest van het jaar in het hele land. 971 miljoen kronen (ca. 91 miljoen euro) heeft de Zweedse regering uitgetrokken voor het halfjarige voorzitterschap. Voor dat geld worden vooral honderden vergaderingen belegd. Elf "informele ministervergaderingen" worden verspreid over het land georganiseerd. Daarbovenop nog eens ruim 100 vergaderingen van ambtenaren en politici. En dan te bedenken dat de overgrote meerderheid van de vergaderingen in Brussel gehouden wordt.

Na het rommelige voorzitterschap van Tsjechië kan Europa wel weer wat richting gebruiken. Het is tenslotte niet alsof er niets te doen valt. Financiële crisis, klimaatcrisis, er valt nog wel wat te fixen zal ik maar zeggen. Die twee crises zijn overigens precies de zaken waar minister-president Reinfeldt de meeste aandacht aan gaat geven. Centraal is daarbij de klimaattop die in december in Kopenhagen wordt georganiseerd. Het wordt een hele kunst om alle Europese lidstaten daar achter één verdrag te krijgen.

Andere aandachtspunten zijn de vervuilde Oostzee en het creëren van een Europees asielbeleid. Verder is er natuurlijk de installatie van het nieuwe Parlement, de eventuele herbenoeming van Barosso en de ratificatie van het verdrag van Lissabon.

Al met al een behoorlijk spannend voorzitterschap. En allemaal onderwerpen waarbij het mij helemaal niet gek lijkt dat Zweden wat extra invloed heeft. Als Reinfeldt wat invloed uit kan oefenen op de top in Kopenhagen of op het Europese asielbeleid kan dat de uitkomst alleen maar in de goede richting helpen. Zweden heeft op deze onderwerpen immers een veel milieuvriendelijker en immigratievriendelijker beleid dan grote delen van de rest van Europa.

Borsten

Blote borsten om precies te zijn. Daar wil elke krant wel over schrijven en dus lees je vandaag en gister niks anders in de Zweedse media. Want wat wil het geval? In de zwembaden van Malmö is het vanaf heden ook voor vrouwen toegestaan zonder bovenstukje te zwemmen.

Hebben we het in Nederland in verband met badkleding in zwembaden vooral over bourkini's, in Zweden maken ze zich dus zorgen over hele andere zaken. Niet teveel maar te weinig stof. Een heuse actiegroep Bara bröst (leuke woordspeling, betekent "slechts/maar borsten" maar barbröstat is "met ontblote borsten") ijvert in Zweden voor het recht voor vrouwen om topless te mogen zwemmen. Immers: mannen mogen dat al een eeuwigheid en elke vrouw zou toch zelf moeten mogen kiezen wat ze aandoet in het zwembad, zolang het maar aan de hygiëne regels voldoet. Tegelijkertijd pleit de actiegroep voor het ontseksualiseren van borsten. Als je aan het zwemmen bent, ben je namelijk aan het zwemmen, dat is niet seksueel, zo stellen ze.

Ik vind het een sympathiek initiatief. Inderdaad, al wil ik volledig naakt zwemmen, ik doe daar andere mensen toch geen kwaad mee? Het is zelfs hygiënischer dan een badpak. Overigens heb ik ook met de bourkini geen enkel probleem. Mensen moeten lekker aandoen waar ze zich prettig in voelen. Een Zweedse columniste gaf al aan dat zij haar borsten liever wel seksualiseert. Zij houdt haar bikinitop dus lekker aan. Tja, en ook dat snap ik wel.

Dan naar de praktijk. Ik verwacht dat je als barabröst-vrouw waarschijnlijk wel bereid moet zijn wat extra lange staarpartijen naar je borstkas te doorstaan. Immers, je kan zelf wel besluiten dat je borsten in het zwembad niet seksueel zijn, voor je medezwembadgebruikers ligt dat wellicht toch anders. En hoewel geen enkele man natuurlijk het recht heeft jou een al te oncomfortabel gevoel te geven, moet je er ook niet kinderachtig over doen...

Moed

Ik haat het aan mezelf, maar ik ben helemaal niet goed in avontuur en nieuwe situaties. Ik ben derhalve niet de snelste. Ik heb altijd wat tijd nodig om mijn draai te vinden. Ben niet iemand die een ruimte vol met onbekende mensen binnenloopt en binnen vijf minuten een interessant gesprek en waarschijnlijk drie nieuwe vrienden heeft. Ben niet iemand die alles uit zijn handen laat vallen en een half jaar door de Sahara gaat wandelen als iemand dat voorstelt. Ik ben eigenlijk wel gehecht aan mijn zekerheden en dat wat ik ken...

Maar na een half jaar Zweden heb ik nu eindelijk het gevoel dat mijn nieuwe leven echt gaat beginnen! Natuurlijk heb ik niet een half jaar uit mijn neus gegeten. Ik heb veel Zweeds geleerd. We zijn in Zweden nog een keer verhuisd. We zijn er veel op uit geweest om te kijken hoe dit land er eigenlijk uitziet in de winter. Ik heb werk gezocht. Ik heb een nieuw plekje voor mezelf gemaakt. Ik heb mensen leren kennen.

Maar nu begint het echt. Na de zomer begin ik als stagiair bij Artsen zonder Grenzen Zweden. Bovendien hoorde ik vorige week dat ik dan ook mag beginnen met "Zweeds voor gevorderden" aan de Universiteit van Stockholm. En dat voelt goed. Geeft nieuwe moed. Soms moet het leven je gewoon een beetje meezitten. En als de zon dan ook nog schijnt...

Kikkerdans

Midzomer breng ik, geheel volgens goede Zweedse traditie, al kamperend door op een eilandje voor Stockholm. Wie weet zelfs inclusief dans rond de Midsommarstång... Onderstaand liedje ken ik na twee keer kijken gelukkig al uit mijn hoofd. Små grodorna. Over kleine kikkertjes. Zonder oren en zonder staart. Maar kwaken kunnen ze...

Koffie-verkeerd-moeders

Iedereen weet dat Zweden een soort paradijs is voor jonge ouders. Afgelopen weekend Skypte ik met een Amerikaanse vriendin en we hadden het over het krijgen van kinderen. Ik raadde haar sterk aan eerst naar Zweden te emigreren en dan pas aan kinderen te beginnen vanwege de onwaarschijnlijk goede regeling voor zwangerschapsverlof. Ze wilde dan eerst wel eens weten hoe goed precies, dus ik heb het even voor haar uitgezocht. Het blijkt nog beter dan ik dacht.

Föräldraförsäkringen (ouderschapsverlof) is in totaal 480 dagen, oftewel 16 maanden, te verdelen tussen de beide ouders vóór het kind acht jaar oud wordt. Tot het kind anderhalf is kun je volledig vrij nemen, daarna mag je arbeidstijdverkorting toepassen. Onder deze periode wordt je loon doorbetaald op 80% (met een bepaald plafond). Een deel wordt betaald door de werkgever, een deel door de staat. Minstens twee maanden moet elke ouder zelf opnemen, de rest mag de andere ouder opnemen. Vaders krijgen bovendien 10 werkdagen vrij rond de bevalling. Voor een tweeling krijg je 180 dagen extra. Als je alleenstaande ouder bent mag je alle dagen zelf houden. Ook als je geen werk hebt krijg je een (lagere) dagvergoeding.

Geen wonder dat je in Zweden een speciaal woord hebt voor moeders die met ouderschapsverlof zijn: lattemammor. Dit zijn moeders die vernoemd zijn naar hun favoriete drankje: café latte. Ik zweer het je, de stad is er vergeven van. Jonge moeders (soms vaders) met zo'n hele hippe all-terrain kinderwagen die druk mobiel bellend door het park flaneren of met andere moeders op het terras zitten nippend aan ingewikkelde koffies met shots en smaakjes.

Zweden is bovendien gemáákt voor gezinnen met jonge kinderen. Alles is er op ingericht. Restaurants hebben altijd een magnetron voor je babyvoeding. Babystoelen zijn overal. Bioscopen en musea hebben speciale moeders-met-baby-voorstellingen. Overal zijn parken met speeltoestellen. Kinderopvang is goed en niet duur.

Oftewel: je bent eigenlijk gek als je er woont en geen kinderen krijgt! Waar ik nog op wacht? Tja, ik ben gewoon nog niet echt overtuigd... Mijn biologische klok is stuk denk ik. Of misschien komt dat nog. Als dat gebeurt verhuis ik in elk geval zeker weer naar Zweden. Geen beter land ter wereld om een kind te krijgen.

Zomerkoninkjes

Paniek! De trieste junimaand dreigt een prachtige Zweedse feestdag in de war te sturen! Niet alleen is juni tot nu toe ontzettend nat en dreigt het ook op Midzomer volgende week te regenen. Het is ook nog eens zo dat juni ongekend koud is geweest met nachtvorst in het hele land. Deze juni brak zelfs al koude records in Zweden. Nooit eerder werden zulke lage temperaturen gemeten in juni (wat nou broeikaseffect...).

Probleem is dat de kou de Zweedse aardbeienoogst in gevaar brengt. Er dreigen nu niet genoeg aardbeien te zijn voor Midzomer. Nu moeten de Zweden straks (God verhoede het) Duitse of Belgische aardbeien eten op hun nationale volksfeest! Echt waar. Dit is iets waar de Zweden mee zitten. Mijn krant wijdde er vanochtend zelfs een artikel aan.

Aardbeien horen bij Midsommar. Het traditionele recept voor een echte Zweedse Midzomer luidt ongeveer als volgt. Twee dagen van te voren is iedereen vanaf 12 uur vrij. Men springt in de auto om naar zomerhuisje of familie te gaan en staat gezellig de hele middag in de file. Vervolgens draait het om eten en dansen rond de Midsommarstång (meiboom). Het eten bestaat uit een lunch met haring (op tien verschillende manieren klaargemaakt). Vervolgens een barbecue. En daarna Zweedse aardbeien met slagroom of ijs. Maar als de zon de komende dagen niet heel hard gaat schijnen worden dat dus Belgische aardbeien... Ook best lekker, denk ik dan.

Verkiezingen

Het stof begint langzaam neer te dalen na de verkiezingen voor het Europese Parlement van de afgelopen dagen. Aan de Nederlandse uitslag heb ik, behalve blijdschap over de winst voor GroenLinks, verder weinig toe te voegen. Kijk hier en hier voor interessante analyses.

Maar wat valt op in Zweden?
Klik hier voor een mooi overzicht van winst en verlies in Zweden.

Piratpartiet grote winnaar
In Zweden is Piratpartiet de grote winnaar. Deze anti-copyright, pro-download privacybeschermingspartij wint ruim 7% van de stemmen en krijgt daarmee 1 zetel. Junilistan, de Europakritische protestpartij die vijf jaar geleden nog 3 zetels haalde, is weggevaagd en keert niet terug in het Parlement. Miljöpartiet, de Zweedse groenen, wint een zetel en kom uit op 11% van de stemmen. De Sociaaldemocraten blijven ruimschoots de grootste partij.

Opkomst stijgt
De opkomst lag in Zweden op 43,4%, precies op het Europese gemiddelde. Het grappige is echter dat dit voor Zweden een duidelijke stijging betekent, terwijl de trend in Europa als geheel juist is dat steeds minder mensen stemmen.

Campagne op inhoud
Wat opviel in de campagne was dat het veel minder dan in Nederland ging over pro-Europa en anti-Europa. Turkije was hier geen issue. "Daar gaan deze verkiezingen toch ook helemaal niet over?", merkte een Zweedse verwonderd en natuurlijk geheel terecht op toen ik haar vertelde dat ik dat zo opvallend vond. De Zweedse extreem-rechtse partij (Sverigedemokraterna) is hier dan ook totaal obscuur. Hun positie is niet te vergelijken met die van Wilders in Nederland. Nee, de campagne was opvallend inhoudelijk.

Verlies voor anti-Europa partijen
De partijen die als vanouds hun campagne inzetten op een duidelijk "Nee" tegen Europa verloren zwaar. Dé Europakritische protestpartij, Junilistan, werd weggevaagd. De Zweedse SP (Vänsterpartiet), die bij uitstek een Nee-campagne voerde, verloor de helft van haar stemmen.

Toch geen duidelijke winst voor pro-Europa partijen
De Zweedse uitslag is echter geen simpel "Ja voor Europa!". De twee grote partijen, Socialdemokraterna, en de partij van de minister-president, Moderaterna, die beiden positief tegenover Europa staan, bleven stabiel. Miljöpartiet won, maar staat uitermate kritisch tegenover Europa . Piratpartiet, de grote winnaar, laat zich überhaupt niet uit in termen van voor of tegen Europa.

Inhoud wint
Winst was er uiteindelijk vooral voor die partijen die een positieve campagne voerden en duidelijk kozen voor een aantal inhoudelijke issues die ze aan willen pakken in Brussel. De grote partijen die vaag bleven en de kleine partijen die alleen maar tegen waren verloren of bleven net stabiel. Al met al lijkt me dat winst voor de gehele Zweedse politiek. De les voor de volgende keer is namelijk: kom met goede, aansprekende, inhoudelijk plannen. Een veel prettiger opgave dan het "hoe binden we de bange, boze Wildersaanhangers" waar de Nederlandse politiek voor staat.

Nationaldag

Gisteren was het de Zweedse Koninginnedag: Nationaldag of Svenska flaggansdag, de dag van de Zweedse vlag. Deze dag is pas een officiële feestdag sinds 1983 en pas een vrije dag voor alle Zweden sinds 2005 en echte tradities ontbreken dan ook. De koning en koningin zijn ergens in de stad om naar hun volk te wuiven. Overal wordt de Zweedse vlag gehesen. De kinderen mogen gele en blauwe ballonnen oplaten. In het openluchtmuseum/culturele centrum Skansen is muziek.

De Zweden zouden echter de Zweden niet zijn als ze voor deze nieuwe feestdag niet een gerecht verzonnen. Feest vieren is hier onlosmakelijk verbonden met eten. Voor elke bijzondere gebeurtenis staat (vaak ongeschreven) vast wat je erbij hoort te eten of te drinken. Voor Nationaldag werd in 1983 dan ook een wedstrijd uitgeschreven; wie verzint het bijpassende gebak? Het werd een roombol die verwees naar de besneeuwde toppen in het noorden. Een hit werd het helaas nooit. In 1994 werd daarom een tweede poging gedaan. Ditmaal verzon de jonge Helena Bergsmark een nieuw gebakje met marcepein en aardbeien. Dit baksel stal wel de harten van de Zweden en gaat sindsdien door het leven als het Nationaldagsbakelse. De Zweden waar ik het gister aan serveerde waren er echter niet bekend mee, dus er valt nog wat evangelie te verspreiden (het was erg lekker namelijk en makkelijk te maken bovendien).

Hierbij het recept van het Nordiska Museet in het Nederlands:

Ingrediënten voor 10 stuks
Bodem:
300 g amandelmassa (50% gemalen amandelen, 50% suiker)
150 g boter (op kamertemperartuur)
3 losgeklopte eieren

Vulling:
100 g amandelmassa
2 el sinaasappellikeur (bv. Grand Marnier of Cointreau)
ca. 400 g verse aardbeien
verse citroenmelisse of munt

Rasp de amandelmassa voor de bodem. Meng er de boter door met een vork en/of een grote lepel. Roer er eieren door en meng alles goed. Verdeel dit mengsel, ongeveer 1 cm dik, over de bodem van een grote overschaal (ongeveer half zo groot als een bakplaat). Bak 12-15 minuten op 175 graden tot het goudbruin is en laat afkoelen.

Rasp de amandelmassa voor de vulling en roer er de likeur doorheen (vervang eventueel door sinaasappelsap als je echt niet van alcohol houdt). Roer tot je een romige, plakkerige massa hebt. Verdeel over de afgekoelde bodem. Snijd in 10 stukken. Verdeel er de in schijfjes gesneden aardbeien over (lekker veel) en garneer met citroenmelisse of munt. En een Zweeds vlaggetje natuurlijk.

Kernafval

Zweden komt als eerste land ter wereld met een Endlösung voor radioactief afval. Zweden heeft een haat-liefde verhouding met kernenergie. 45% van de energie die in Zweden gebruikt wordt, wordt opgewekt in kernreactoren. Het noorden van het land werd echter destijds zwaar getroffen door de ramp in Tsjernobyl en sindsdien is er ook veel scepsis. De Zweedse politiek had de beslissing genomen alle tien kernreactoren (op drie verschillende locaties) op termijn te sluiten, de huidige rechtse regering heeft dat besluit echter teruggedraait.

Wat je ook vindt van kernenergie, het afval hebben we al. En daar moeten we dus wat mee. Zweden is nu het eerste land ter wereld met hele concrete plannen voor ondergrondse opslag van hoogradioactief afval. Deze week 'won' het plaatsje Östhammar de bid. Je moet het ze nageven, last van Not In My Back Yard-gedrag hebben de Zweden niet. Twee Zweedse plaatsjes hielden een heuze wedloop wie het geschikst is. Liefst 84% van de plaatselijke bevolking is voorstander. Voornamelijk omdat het werkgelegenheid brengt natuurlijk, iets waar op het Zweedse platteland een groot tekort aan is. Östhammar blijkt de meest geschikte ondergrond te hebben voor het project. 500 meter onder de grond, in een speciale granietlaag, gaat men nu gangen graven om het afval, uiteraard in hele vernuftige containers, op te slaan.

Op zich is het natuurlijk een goed idee dat er een veilige oplossing wordt gezocht voor dit gevaarlijke afval. De grootte van de getallen bevestigt echter voor mij dat kernenergie een erg slecht idee is. Het plan is namelijk om in Östhammar 12.000 ton kernafval voor de komende 100.000 (!!) jaar op te slaan. Wie weet in godsnaam hoe Zweden er over 100.000 jaar uitziet? Zo'n gigantische periode is voor ons mensen gewoon niet te overzien.

Als je daarbij bedenkt hoeveel decennia research het heeft gekost om deze, kennelijk hele bijzondere, plek te vinden, dan besef je dat we als mensheid zo min mogelijk van deze troep moeten maken. We kunnen het nauwelijks opslaan en komen er nooit meer van af...

Werk

Heeft ze nou al eens een baan? Ze is daar toch al best lang? Wat doet ze eigenlijk?

Misschien denken mensen in Nederland die mij kennen het wel niet eens, maar ik denk het zelf in elk geval nogal vaak de laatste tijd...

Ja, ik ben hier al best lang. Helaas is een baan vinden hier niet makkelijk voor een buitenlander. En verzin maar eens een baan waarvoor je Zweeds niet perfect hoeft te zijn en die een beetje aansluit bij wat ik gedaan heb... Bovendien trof de hele financiële crisis Zweden hard net op het moment dat ik hier aankwam en is de werkeloosheid dus hoog en stijgende. Alle buitenlanders die ik hier ontmoet werken óf Engelstalig in de ICT of doen iets economisch óf zijn werkeloos.

Echter, goed nieuws! Ik was vandaag op gesprek bij Artsen zonder Grenzen Zweden en ik begin daar eind augustus voor vier maanden als stagiair. Dat is uiteraard een onbezoldigde positie, maar het geeft me in elk geval Zweedse werkervaring en contacten die mij daarna hopelijk een echte baan op gaan leveren. En ik kan mijn Zweeds eindelijk eens dagelijks oefenen op echte Zweden. En gewoon heerlijk om weer elke dag wat te doen te hebben. Ik heb voor het eerst in mijn leven aan den lijve ondervonden dat werkeloosheid echt heel erg is.

Weer

Ik begin het Zweedse klimaat een beetje beter te begrijpen.

De zomer/lente komt hier een maand later dan in Nederland. Als de narcissen in Nederland bloeien, duurt het hier nog een week of vier voor ze uitkomen. Ik verwacht dat de herfst/winter hier ook een maand eerder zal beginnen...

Als het onbewolkt is in de zomer is het heerlijk. Graad of 25 (hooguit 30), maar in de schaduw nooit te warm. Als het echter bewolkt is kan het gelijk ook weer goed koud worden. Vandaag is bewolkt en regenachtig en dan wil je ook gelijk een dikke jas aan, want het is maar 6 graden... Terwijl het in Nederland op een dag als vandaag toch zeker nog een graad of 12 zou zijn. Veel kouder dan dat wordt het gewoon niet in de zomer.

Verder is het natuurlijk licht. De zon komt hier momenteel op rond 3.45 uur en gaat weer onder om een uur of 22.00.

Deze regels gelden natuurlijk alleen voor de omgeving van Stockholm, want noordelijker en zuidelijker in het land gelden weer heel andere principes. In Kiruna gaat de zon al niet meer onder en is de lente net begonnen...

Marathon

Helaas voor de marathonlopers was het gisteren 27 (!!) graden in Stockholm. Zo warm had ik het nog nooit in Zweden. Heerlijk weer om een beetje te relaxen in het gras en met water te knoeien. Mijn volleybalclub helpt elk jaar mee met de marathon en ik dit jaar dus ook. Liefst twee keer zagen we de 16.000 fanatiekelingen voorbij hollen (of wandelen, achteraan het peloton). Dat is heel veel mensen en nog veel meer bekertjes water.

De Keniaan Paul Kipkemei Kogo won in 2 uur, 15 minuten en 35 seconden. Ook voor de Zweden reden tot trots want een Zweedse won bij de vrouwen: Isabellah Andersson in 2 uur, 33 minuten en 52 seconden (ok, ze is geboren in Kenia, maar wat doet dat ertoe). Respect. Vooral ook voor al die mensen die het niet professioneel doen en zich door de warmte over 42 kilometer Stockholms asfalt ploegden.